Słownik pojęć logoterapii

Poniżej słownik podstawowych pojęć stosowanych w logoterapii Viktora E. Frankla.

Pojęcia i terminy stosowane w logoterapii

Logoterapia – nurt psychoterapii egzystencjalnej wprowadzony przez Viktora E. Frankla. Jest tak zwaną trzecią szkołą wiedeńską terapii (pierwsza – psychoanaliza Freuda, druga – psychologia indywidualna Adlera). Podstawowym zadaniem tego nurtu terapeutycznego jest tzw. leczenie sensem, czyli pomoc w odnalezieniu indywidualnego sensu życia danej osoby. Nazwa nurtu terapeutycznego pochodzi od greckiego słowa „logos” oznaczającego sens.
Nerwica noogenna – w odróżnieniu od nerwicy w tradycyjnym znaczeniu (czyli o podłożu psychogennym), ma swoje źródło nie w psychologicznym, lecz „noologicznym” – związanym z umysłem i rozumem. Jest wynikiem problemów egzystencjalnych.
Pustka egzystencjalna – poczucie całkowitego braku sensu życia. Mówimy o pustce egzystencjalnej w ujęciu logoterapii, gdy człowiek nie ma świadomości celu, dla którego warto żyć. Dokucza mu poczucie wewnętrznej pustki, wrażenie, że znalazł się na duchowej pustyni.
Logoterapeuta – psychoterapeuta korzystający z logoterapii będącej terapią nurtu egzystencjalnego.
Frustracja egzystencjalna – według logoterapii Frankla, ludzka wola sensu może ulegać frustracji i mówimy wtedy o frustracji egzystencjalnej. Frustracja egzystencjalna może być przyczyną nerwic (nerwicy noogennej).
Logodrama – technika terapeutyczna w logoterapii, polega na wyobrażeniu sobie przez pacjenta samego siebie na łożu śmierci celem spojrzenia na własne obecne życie z dystansu. Ma ona pomóc w rozpoznaniu, czy podjął on stojące przed nim zadania życiowe. Frankl przedstawił Logodramę jako interwencję terapeutyczną ukierunkowaną na doświadczanie wartości, które są trwałe nawet w obliczu śmierci i przemijania.
Lęk antycypacyjny– lęk wywołujący skutek, którego pacjent się obawia. Przykładowo, osoba która obawia się, że po wejściu do pomieszczenia pełnego ludzi zacznie się czerwienić, rzeczywiście zaczyna się czerwienić po wejściu do zatłoczonego pomieszczenia.
Hiperintencja – przesadne oczekiwanie, uniemożliwiające spełnienie tego, czego najbardziej pragniemy. Występuje między innymi w przypadku nerwic seksualnych. Przykładowo, im bardziej mężczyzna stara się wykazać swoją seksualną potencją, a kobieta zdolnością przeżywania orgazmu, tym mniejsze są ich szanse na powodzenie.
Hiperrefleksja – przesadna koncentracja na tym, co pragniemy osiągnąć w połączeniu z obawami. Przykład: kobieta molestowana w dzieciństwie, która przebaczyła osobie wykorzystującej i uporała się z traumą minionych wydarzeń, mimo wszystko napotyka na problemy w życiu seksualnym, z powodu świadomości wpływu molestowania na zaburzenia seksualne. W tym przypadku przyczyną problemów, nie są rzeczywiste wydarzenia, lecz przesadna koncentracja na rzekomych konsekwencjach molestowania w dzieciństwie.
Derefleksja – rozproszenie (odwrócenie) uwagi od tego na czym pacjent przesadnie się koncentruje. Technikę tę stosuje się między innymi w przypadku hiperintencji i hiperrefleksji. Derefleksja wywodząca się z analizy egzystencjalnej znalazła zastosowanie również w innych podejściach terapeutycznych.
Intencja paradoksalna – technika stosowana w logoterapii, polegająca na nakłonieniu cierpiącego na fobię pacjenta, aby zapragnął – choćby na krótką chwilę – tego czego się najbardziej boi. Powstała na bazie założenia, że lęk powoduje urzeczywistnienie obaw, oraz że, hiperintencja uniemożliwia realizację zamierzeń. Można powiedzieć, że intencja paradoksalna, to empiryczne potwierdzenie i kliniczne zastosowanie następującej myśli Gordona W. Allporta „Neurotyk, który nauczy się śmiać z samego siebie, jest na dobrej drodze do tego, aby sobie pomóc, a nawet zostać całkowicie wyleczonym”. Intencja paradoksalna jest użytecznym narzędziem w leczeniu zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych oraz fobii, szczególnie dla których podłożem jest lęk antycypacyjny. Jest to technika terapii krótkoterminowej o trwałych efektach.
„Tragiczna trójca” w logoterapii – na którą składają się aspekty ludzkiej egzystencji wzmacniane przez: ból, winę i śmierć.

Zobacz również cytaty z książek Viktora Frankla dotyczące sensu życia.